Bydd arddangosfa newydd yng Nghofnodion Cenedlaethol yr Alban yn archwilio sut y trawsnewidiodd genedigaeth y rheilffyrdd y wlad.
Mae “Scots on the Move: Railways and Tourism in Victorian Scotland” yn rhan o Ŵyl Ymylol Caeredin, a gynhelir rhwng 4-29 Awst 2025. Cynhelir yr arddangosfa yn Adam Dome ysblennydd General Register House ar Princes Street, a bydd yn rhad ac am ddim ac ar agor i bawb.
Gan dynnu ar archifau cenedlaethol yr Alban, bydd yr arddangosfa'n cludo ymwelwyr i wawr oes y stêm. Mae'n dechrau cyn y rheilffordd deithwyr gyntaf ddechrau'r 19eg ganrif ac yn gorffen gyda chynnydd y car modur dros ganrif yn ddiweddarach.
Bydd yr arddangosfa’n dal eiliadau a newidiodd yr Alban am byth. Cododd traphontydd ysblennydd a gorsafoedd mawreddog wrth i gymunedau anghysbell ddod yn gysylltiedig. Gwelodd y cyfnod hefyd enedigaeth llwybrau rheilffordd eiconig gan gynnwys Llinell Ucheldiroedd y Gorllewin.
Cyn rheilffyrdd, roedd teithiau’n frwydr yn erbyn tirwedd a thywydd garw. Nawr gallai pawb deithio, o deithiau undydd i lawr afon Clud i wyliau moethus yn yr Ucheldiroedd. Bydd ymwelwyr yn dilyn esblygiad y trên o “Rocket” Stephenson i gerbydau brenhinol y Frenhines Victoria.
Bydd yr arddangosfa hefyd yn archwilio sut roedd pobl y Fictoria yn teimlo am reilffyrdd. Ofnau ynghylch y dirwedd newidiol wedi'u cymysgu â rhyddid cyffrous a diwydiant newydd sbon: twristiaeth. Mae eitemau a arddangosir yn olrhain datblygiad y rheilffordd ar draws y ganrif gan gynnwys canllawiau a llyfrynnau twristaidd, posteri a llythyrau.