Rheilffordd Talyllyn oedd y Rheilffordd gadwedig gyntaf yn y Byd i gyd, gyda gweithrediadau gwirfoddol yn dechrau ar 14 Mai 1951.
Nod digwyddiad Penwythnos Treftadaeth yw dathlu hanes cyfoethog y lein hon a Rheilffordd Corris gyfagos sydd â chysylltiadau agos. O’r 200 mlynedd sy’n rhan o ddathliadau’r Railway 200, mae 75 mlynedd o’r rheini wedi bod yn gyfnod Cadwraeth y Rheilffyrdd a dechreuodd y cyfan yma yn Nhywyn. Roedd Cymdeithas Cadwraeth Rheilffordd Talyllyn yn arwain y Mudiad Rheilffyrdd Treftadaeth gan ysbrydoli llawer o grwpiau eraill ar draws y DU a’r Byd i wneud yr un peth.
Ochr yn ochr â'i hanes cadwraeth, bydd yr 87 mlynedd o hanes cyn cadwraeth hefyd yn cael eu dathlu. Nid yn unig y rheilffordd dreftadaeth gyntaf yn y byd oedd y Talyllyn, ond dyma hefyd oedd y rheilffordd gul gyntaf yn y byd i gael ei dylunio ar gyfer tyniant ager a thraffig teithwyr mewn golwg – ochr yn ochr â chael y lanfa trawsgludo rhyng-reilffyrdd gyntaf erioed yn y Byd.
Un o nodau’r digwyddiad yw dysgu sut y dechreuodd llawer o’r cysyniadau rydym yn eu cymryd yn ganiataol bellach ym Mlwyddyn 200 y Rheilffyrdd yn y gornel chwith uchaf hon o Gymru, gyda llinell fach gul ddiymhongar.
Bydd y digwyddiad yn cynnwys gala ar y Rheilffordd gyda gwasanaethau yn rhedeg sy'n cynrychioli gwahanol gyfnodau o hanes Talyllyn, gan ddefnyddio ein cerbydau gwreiddiol o'r 1860au a'n locomotifau yr holl ffordd hyd at y rhai a adeiladwyd yn 2024. Bydd trenau llechi ail-greu yn rhedeg ar draws y penwythnos yn ogystal â sgyrsiau gan arbenigwyr ar hanes y Rheilffordd, y chwarel lechi a’r ardal leol – gan glymu i mewn i’n dynodiad fel rhan gydran o Dirwedd Llechi UNESCO o Safle Treftadaeth y Byd Gogledd Orllewin Cymru.